Monety o nietypowych kształtach. Zobacz, jak wyglądały pieniądze zanim mincerze spopularyzowali okrąg!
Słyszysz „srebrne monety” i od razu w umyśle pojawia Ci się obraz srebrzystego krążka? Nie ma w tym nic dziwnego. Niemal od początku historii metalowe pieniądze były okrągłe. Jak jednak pokazują wykopaliska archeologiczne, w wielu przypadkach przybierały one także inne kształty. Zastanawiasz się, jakie? Zobacz, jakie tajemnice kryje numizmatyka!
Dlaczego w ogóle monety są okrągłe? Kształt ten wydaje się najbardziej funkcjonalny. Okrągłe monety są:
- łatwe do przechowywania w sakiewkach, które przez wieki były podstawowym „opakowaniem” dla nich,
- bezpieczniejsze – pozbawione ostrych rogów, nie zwiększają ryzyka skaleczenia się,
- mniej podatne na uszkodzenia mechaniczne – im więcej ostrych krawędzi, tym większe ryzyko, że coś się stępi lub ułamie.
To właśnie dlatego już w najstarszych wykopaliskach archeologicznych można znaleźć metalowe krążki, a nie np. kwadraty czy prostokąty. Nie oznacza to jednak, że wszystkie srebrne czy złote monety przybierały takie kształty.
Owal zamiast okręgu
Idealny okrąg w czasach starożytnych? No cóż, w czasach bicia pierwszych monet, gdy narzędzia wykorzystywane do tego celu były jeszcze niedoskonałe, trudno było o uzyskanie perfekcyjnej symetrii. To między innymi dlatego wiele monet ze starożytnej Grecji czy Rzymu kształtem dąży bardziej do owalu niż okręgu – zachowują jednak bezpieczny i bardziej wytrzymały, obły design.
Monety w kształcie siekierek?
Kształt siekierki wykorzystany jako wzór bicia monety brzmi dość niewiarygodnie, czyż nie? Tymczasem przez jakiś czas właśnie taki design obowiązywał w… Chinach – co znajduje potwierdzenie w pracy archeologów, których pasjonuje numizmatyka. Skąd tak nietypowy wzór monety, a właściwie płacidła? Odpowiedź jest prosta: zanim na Dalekim Wschodzie nastała era monet, jako środek płatniczych wykorzystywano właśnie siekierki i podobne narzędzia.
Warto również wspomnieć o innych numizmatach o nietypowym kształcie, takich jak:
- 1 lepton, a więc biblijny „wdowi grosz” bity w okolicach I w n.e. w Judei, który był wybijany bardzo niestarannie i przyjmował nieregularne kształty,
- denary krzyżówkowe i charakterystycznych, podwyższonych brzegach,
- sztabki srebrne, które służyły jako płacidła (jak często określa się nietypowe numizmaty) w średniowiecznej Rusi oraz na Litwie,
- klipy – wyglądające jak przycięte nożyczkami (do prostokątnego kształtu) kawałki blachy, stosowane m.in. w czasach Zygmunta III Wazy,
- znaczki-monety – emitowane m.in. w przedwojennej Rosji oraz na Ukrainie tuż po I wojnie światowej.
Monety kolekcjonerskie – magia kształtów
Dziś monety obiegowe na całym świecie są krążkami. Gdy jednak chodzi o te kolekcjonerskie, projektanci wykraczają poza najbardziej typową formę. Podobnie jak złote medale czy srebrne medale, również kolekcjonerskie monety i żetony są tworzone np. w kształcie kwadratów, prostokątów, a także przyjmują bardziej przestrzenny design. Dobry przykład to stworzona w Polsce moneta w kształcie kuli czy numizmaty przypominające formą liście, skrzydła motyla i wiele więcej. Takie artefakty to nie lada gratka dla osób, które pasjonuje światowa i polska numizmatyka. Warto ich poszukiwać i docenić artystyczny kunszt, jaki kryje się za każdą z takich monet.