Platyna – niezwykły kruszec, o którym warto wiedzieć więcej

Choć najczęściej na rynku menniczym pojawiają się numizmaty wykonane ze srebra oraz złota, równie ważne miejsce zajmują te, które powstają z platyny. Zastanawiasz się, czym dokładnie jest ten metal szlachetny i co czyni go tak wyjątkowym? Dziś uchylamy rąbka tajemnicy!

Czym jest platyna i jaka jest jej historia?

Platyna to metal szlachetny o symbolu Pt, który występuje naturalnie na ziemi, ale jedynie w bardzo małych ilościach, szacowanych na 4 ppb. Został on odkryty stosunkowo niedawno, bo w 1735 roku w Kolumbii, choć wzmianki o materiale o podobnych właściwościach pojawiały się już we wcześniejszych wiekach.

Nazwa pochodzi z języka hiszpańskiego i jest zdrobnieniem od słowa „srebro” (hiszp. plata), czyli platinita, które później uległo przemianie do platina. Określenie było dość pogardliwe, ponieważ metal szlachetny, o którym mowa, był uznawany za kompletnie bezużyteczną odmianę srebra i przez długie lata traktowano go „po macoszemu”.

Kiedy jednak platynę pod lupę wzięli brytyjscy naukowcy i odkryli, jak cennymi własnościami wyróżnia się ten metal, sytuacja zmieniła się diametralnie. Dziś to właśnie platyna, a nie srebro, jest uznawana za jeden z najcenniejszych kruszców! Co ważne, występuje on tylko w kilku miejscach na świecie – w USA, Kanadzie, Zimbabwe, Republice Południowej Afryki, Etiopii, a także Kolumbii czy na rosyjskim Uralu.

Jakie są właściwości platyny?

Platyna jako kruszec wyróżnia się przede wszystkim:

  • srebrzystobiałym kolorem i silnym połyskiem,
  • niereagowaniem z tlenem, wodą, kwasem chlorowodorowym, a także azotowym – oznacza to, że nie pojawia się na niej nieestetyczny nalot, ale po latach pokrywa się piękną patyną,
  • niezwykłą wytrzymałością – tak na wspomniane już wchodzenie w reakcje z substancjami chemicznymi, jak i na wysokie temperatury.

Warto wiedzieć, że zarówno w jubilerstwie, jak i w mennictwie nie wykorzystuje się czystej platyny, która bez żadnej domieszki ma dość słabą wytrzymałość na uszkodzenia mechaniczne i jest relatywnie miękka. Jednak gdy doda się do niej odrobinę innego metalu, np. miedzi, staje się „nie do zdarcia”.

Gdzie stosuje się platynę?

Platyna, z uwagi na swoje właściwości, znajduje bardzo szeroki zakres zastosowań. Korzysta się z niej m.in. przy produkcji:

  • kadzi i innej aparatury stosowanej w przemyśle chemicznym,
  • katalizatorów samochodowych,
  • urządzeń pomiarowych (np. w procesie powstawania pH-metrów).

Wykorzystuje się ją również w medycynie – cisplatyna oraz karboplatyna są stosowane m.in. w niektórych metodach leczenia nowotworów.

Jednak najbardziej znane są dwa zastosowania: w jubilerstwie oraz w mennictwie. Z platyny powstają monety oraz medale.

Platyna w numizmatyce

Z platyny jeszcze w XIX wieku powstawały głównie falsyfikaty monet srebrnych. Dziś, gdy już dobrze znamy niezwykłą wartość i unikatowość tego kruszcu, jest on wykorzystywany głównie do bicia limitowanych monet kolekcjonerskich, a także bulionowych. Produkcja monet obiegowych z jego wykorzystaniem byłaby po prostu nieopłacalna finansowa dla mennic państwowych.

A dlaczego warto wybierać platynowe monety? Pomijając wartość artystyczną i unikalność, warto pamiętać, że są one bardzo odporne na powstawanie nieestetycznego nalotu oraz na uszkodzenia. Dlatego przez lata zachowają najlepszy stan  – ewentualnie pokryją się delikatną i jak najbardziej pożądaną patyną. Jak zatem o nie dbać? Podobnie jak o numizmaty ze złota i srebra. Informacje o tym możesz również znaleźć na naszym blogu.

Monety kolekcjonerskie: https://www.skarbnicanarodowa.pl/inne-metale/monety