Dzwon Zygmunta – 500-lecie najsłynniejszego polskiego dzwonu
Kiedy bije, dzieje się coś naprawdę ważnego. Jego serce waży 365 kg i ma ponad 2 metry długości. Chodzi oczywiście o Dzwon Zygmunta. W 2021 roku przypada 500-lecie jego powstania. Dowiedz się więcej na temat jego historii i znaczenia w kulturze polskiej.
Niezwykła historia Dzwonu Zygmunta
13 lipca 1521 roku – to właśnie tego dnia po raz pierwszy w historii zabił Dzwon Zygmunta. Powstał – na co wskazuje już jego nazwa – za czasów króla Zygmunta I Starego. Jego łączna masa wynosi ponad 12,5 tony. Z czego więc został odlany? Jedna z legend głosi, że materiał miał być pozyskany z mołdawskich armat, które zostały zdobyte przez polskie wojska pod Obertynem, jednak… ta bitwa odbyła się 10 lat po jego powieszeniu. Inna teoria mówi, że przetopiono na niego armaty zdobyte pod Orszą. Jest ona bardziej prawdopodobna, ponieważ ta bitwa miała miejsce w roku 1514.
„Zygmunt” został ostatecznie odlany w 1520 roku przez bawarskiego ludwisarza, Hansa Behama, a zawisł na dzwonnicy w roku kolejnym. Warto wiedzieć, że choć w większości zachował się w niezmienionej postaci od 500 lat. Konieczna była jednak wymiana serca „Zygmunta” – pękało ono trzykrotnie w XIX wieku, ale było niezwłocznie naprawiane. Jednak kiedy zdarzyło się to po raz czwarty, w wigilię 2000 roku, zadecydowano o jego wymianie. Obecne serce jest o 42 kg cięższe od oryginalnego. To pierwsze zaś można podziwiać, wspinając się na Wieżę Zygmuntowską.
Kiedy bije Dzwon Zygmunta?
Król Zygmunt I ufundował ten niezwykły dzwon z intencją, aby „nie tylko Bogu Najwyższemu, ale także na chwałę domu Jagiellonów i Królestwa Polskiego miał dzwonić”. I rzeczywiście, tak jest po dziś dzień, ponieważ jego dźwięk można usłyszeć okazjonalnie – w największe święta oraz uroczystości narodowe i kościelne. „Zygmunt” bije również w wyjątkowych momentach historii Polski. Można go było usłyszeć m.in.:
- w dniu śmierci Józefa Piłsudskiego,
- po wyborze Jana Pawła II i jego następców na papieża,
- w dniu, w którym doszło do katastrofy smoleńskiej,
- podczas uroczystości pogrzebowych prezydentów Lecha Kaczyńskiego i Ryszarda Kaczorowskiego,
- podczas Światowych Dni Młodzieży 2016 w Krakowie.
Oprócz tego jego bicie jest zaplanowane kilkadziesiąt razy do roku, w trakcie najważniejszych świąt – np. w Wielkanoc, Boże Narodzenie, Boże Ciało czy Dzień Niepodległości. Harmonogram można znaleźć na stronie Katedry Wawelskiej.
500-lecie Dzwonu Zygmunta – jak zostało upamiętnione?
Na przestrzeni wieków Dzwon Zygmunta stał się jednym z najważniejszych i najlepiej rozpoznawalnych polskich symboli narodowych. Dlatego ta okrągła rocznica jego powstania nie mogła przejść bez echa. Spektakularnie obchodzi ją Skarbnica Narodowa, która przygotowała srebrną monetę z obrazem Jana Matejki „Zawieszenie dzwonu Zygmunta na wieży katedry w Krakowie w 1521 roku”. Ten niezwykły okaz powstał aż z 1 kg (!) czystego srebra próby 999/1000 i ma wymiary 420 x 210 mm. Powstało jedynie 300 egzemplarzy, więc pasjonaci historii i numizmatyki, którzy chcą ją włączyć do swojej kolekcji, muszą się pospieszyć.
A jeśli szukasz innych ciekawych numizmatów, zapoznaj się z pozostałymi propozycjami Skarbnicy Narodowej. Znajdziesz tu niejeden artefakt powiązany z kluczowymi momentami dziejów Polski.